Xây nhà là một hành trình lớn, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ thiết kế cho đến thi công. Trong đó, lựa chọn vật liệu xây dựng là một trong những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng, độ bền và thẩm mỹ của công trình. Việc đầu tư vào vật liệu phù hợp không chỉ giúp ngôi nhà kiên cố mà còn tiết kiệm chi phí dài hạn và tạo không gian sống như mong muốn. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hệ thống lại toàn bộ kinh nghiệm chọn vật liệu xây nhà – từ phần thô cho đến hoàn thiện – một cách bài bản, dễ hiểu và sát thực tế.
Nội dung bài viết
1. Những điều cần lưu ý trước khi chọn vật liệu
Trước khi bước vào khâu chọn mua vật tư, bạn cần chuẩn bị sẵn một số nguyên tắc quan trọng để tránh mua sai, mua thiếu hoặc bị đội giá:
- Xác định rõ mục tiêu & ngân sách: Không phải cứ chọn loại vật liệu đắt tiền là tốt. Điều quan trọng là chúng phù hợp với thiết kế, kết cấu và ngân sách đã đề ra.
- Chọn nhà cung cấp uy tín: Ưu tiên các đơn vị có thương hiệu, lịch sử hoạt động lâu năm, được giới chuyên môn hoặc đội thi công khuyến nghị.
- Tuân thủ thiết kế kỹ thuật: Không nên tự ý thay đổi chủng loại vật liệu nếu chưa có sự đồng ý từ kỹ sư hoặc kiến trúc sư, tránh rủi ro kết cấu và mất đồng bộ.
- Chuẩn bị theo tiến độ xây dựng: Với phần thô, nên có sẵn tối thiểu 50–70% vật liệu trước ngày thi công để đảm bảo đúng tiến độ và tránh mua vội với giá cao.
2. Chọn vật liệu cho phần thô
Phần thô là khung xương của ngôi nhà. Một sai lầm nhỏ trong việc chọn vật liệu giai đoạn này có thể gây hậu quả dài hạn về kết cấu và an toàn.
- Gạch xây dựng:
Ưu tiên gạch đặc, đồng đều, bề mặt phẳng, ít rỗ.
Kiểm tra âm thanh khi gõ – gạch tốt phát ra tiếng “đanh” và giòn.
Thử ngâm nước 24h: nếu trọng lượng tăng quá 15%, gạch hút nước nhiều – dễ gây thấm tường.
- Đá xây dựng:
Chọn đá sạch, kích thước đồng đều, không lẫn bùn đất.
Nếu đá bẩn, cần rửa sạch trước khi trộn với xi măng để không làm giảm cường độ bê tông.
- Cát xây dựng:
Mỗi công đoạn thi công cần loại cát khác nhau: cát vàng đổ bê tông, cát mịn để tô trát.
Tránh dùng cát chứa sét, đất hoặc tạp chất. Cát sạch sẽ tơi, không dính tay.
- Xi măng:
Chỉ nên mua từ thương hiệu lớn, kiểm tra bao bì còn nguyên, hạn sử dụng rõ ràng.
Tránh xi măng bị vón cục, ẩm mốc – dấu hiệu của sản phẩm kém chất lượng.
- Sắt thép:
Chọn đúng chủng loại (phi 10, phi 12, phi 16…) theo thiết kế.
Bề mặt sắt phải mới, không rỉ sét, thẳng và đều.
Bảo quản nơi khô ráo, sơn chống gỉ nếu chưa sử dụng ngay.
- Vật tư điện – nước âm tường:
Dây điện nên là lõi đồng bọc cách điện dày, từ thương hiệu uy tín (Cadivi, Trần Phú…).
Ống nước dùng loại PVC dày, độ bền cao, kháng áp lực tốt (Tiền Phong, Bình Minh…).
Thi công đúng bản vẽ, kiểm tra kỹ hệ thống trước khi che lấp.
3. Chọn vật liệu hoàn thiện
Nếu phần thô quyết định độ bền thì vật liệu hoàn thiện ảnh hưởng trực tiếp đến tiện nghi và cảm xúc của người ở. Đầu tư đúng ở giai đoạn này giúp không gian sống đẹp, dễ bảo trì và nâng cao chất lượng cuộc sống hàng ngày.
- Gạch ốp lát:
Gạch lưng trắng (tràng thạch, cao lanh) thường cứng và chống thấm tốt hơn lưng đỏ.
Nền nhà nên dùng gạch chống trượt, nhất là ở khu vực bếp, phòng tắm.
Gạch ốp tường nên dễ lau chùi, hoa văn tối giản để tránh rối mắt.
Đặt úp hai viên gạch để kiểm tra độ cong: gạch tốt phải ăn khít, không hở mép.
- Thiết bị vệ sinh:
Ưu tiên sản phẩm có lớp men kháng khuẩn, xả mạnh, dễ vệ sinh.
Chọn bồn cầu, lavabo phù hợp với diện tích không gian, không quá to hoặc quá nhỏ.
Nếu có điều kiện, dùng thiết bị vệ sinh thông minh để tăng tiện nghi.
- Sơn nội – ngoại thất:
Sơn nội thất nên dễ lau chùi, bề mặt mịn, chống nấm mốc.
Sơn ngoại thất cần bền màu, kháng tia UV, chống thấm tốt.
Tránh sơn chứa chì, thủy ngân – đặc biệt khi trong nhà có trẻ nhỏ.
- Thiết bị chiếu sáng:
Dùng đèn LED tiết kiệm điện, ánh sáng vàng hoặc trung tính để tạo không gian ấm áp.
Không gian nhỏ nên dùng đèn âm trần, không gian rộng có thể kết hợp nhiều nguồn sáng.
Hệ thống đèn nên có dimmer điều chỉnh cường độ sáng để linh hoạt theo nhu cầu.
4. Một số câu hỏi thường gặp
- Có nên tự mua vật liệu để tiết kiệm không?
Có thể, nếu bạn có kinh nghiệm và kiểm soát được tiến độ thi công. Tuy nhiên, nên phối hợp với kỹ sư/nhà thầu để tránh mua sai chủng loại.
- Có thể thay đổi vật liệu so với thiết kế ban đầu không?
Không nên. Thiết kế kỹ thuật đã được tính toán kỹ lưỡng. Việc thay đổi có thể gây lệch kỹ thuật, phát sinh chi phí và làm giảm chất lượng.
- Nên mua vật liệu trước bao lâu?
Vật tư phần thô: chuẩn bị trước 50–70% trước ngày thi công.
Vật liệu hoàn thiện: nên đặt hàng sớm từ 3–4 tuần để kịp kiểm tra và xử lý nếu có lỗi.
- Cách phân biệt vật liệu thật – giả?
Mua từ đại lý chính hãng hoặc nhà phân phối uy tín.
Kiểm tra tem nhãn, nguồn gốc xuất xứ, trọng lượng bao bì và tình trạng sản phẩm.Việc lựa chọn vật liệu xây nhà không đơn thuần là mua sắm – đó là bước đặt nền móng cho một tổ ấm bền vững, tiết kiệm và đẹp lâu dài. Hãy dành thời gian nghiên cứu, tìm hiểu kỹ và hợp tác chặt chẽ với đội thi công để đảm bảo ngôi nhà của bạn không chỉ “đẹp lúc mới” mà còn bền đẹp theo năm tháng.
